Συνδρομή του Εθνικού Κέντρου Άμεσης Βοήθειας (ΕΚΑΒ) Θεσσαλονίκης σε επείγουσα εκκένωση νοσοκομείου

Sorry, this entry is only available in Greek.

Authors: Ολυμπία Νικολαϊδου^1α*, Γεώργιος Βάγγος^2α, Ιορδάνης Περδικόπουλος^2α, Θεόδωρος Ασλανίδης^3β

¹ MD, MSc, Διασώστης- Γεν. Ιατρός- Επειγοντολόγος
² Διασώστης,DMR, Ειδικό Τμήμα Ιατρικών Καταστροφών
³ MD,PhD, Αναισθησιολόγος-Εντατικολόγος
^α Eθνικό Κέντρο Άμεσης Βοήθειας, Παράρτημα Θεσσαλονίκης
^β Μονάδα Εντατικής Θεραπείας, ΓΝΘ «Άγιος Παύλος»

*Correspondence: Μαβίλη 33, ΤΚ 55535, Θεσσαλονίκη. E-mail: Tel.: +302310397100

 

Abstract

Literature proves that hospital evacuation during a disaster has been a challenging operation. Every case is unique due to the dynamic nature of the disaster and the local /regional characteristics (infrastructure, human factors, and logistics). The present article reviews participation of emergency medical system Thessaloniki’s Department during a tertiary hospital evacuation due to a large-scale wildfire in Northern Greece.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Στο παρόν άρθρο γίνεται σύνθεση των πληροφοριών που αντλήθηκαν από διαφορετικές πηγές με σκοπό την περιγραφή της διαχείρισης της εκκένωσης του  Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου Αλεξανδρούπολης (ΠΓΝΑ) λόγω μεγάλης δασικής πυρκαγιάς. Ιδιαίτερα αναλύεται η συνδρομή του Eθνικού Κέντρου Άμεσης Βοήθειας (ΕΚΑΒ) Κεντρικής Μακεδονίας στην επιχείρηση εκκένωσης, με ακόλουθη τέλος ανάλυση με βάση και τα διαθέσιμα βιβλιογραφικά διεθνή δεδομένα.

Το ΠΓΝΑ είναι ο μεγαλύτερος υγειονομικός σχηματισμός της Ανατολικής Ελλάδας. Βρίσκεται  στην περιοχή Δραγάνα, Νέας Μάκρη. Λειτουργεί σε σύγχρονο κτιριακό συγκρότημα συνολικού εμβαδού 93.544 τ.μ, εντός οικοπέδου έκτασης 200.000 τ.μ με 673 ανεπτυγμένες κλίνες (Εικόνες 1 και 2).

 

 

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΣΥΜΒΑΝΤΟΣ

Η πυρκαγιά άρχισε στις 19-08-2023, 4:49 τοπική ώρα κοντά στο χωριό Αριστίνο και σβήστηκε στις 08-09-2023, καίγοντας συνολικά 97.080,67 εκτάρια δασικής κυρίως έκτασης (Εικόνα 3). Η έκταση της πυρκαγιάς αφορούσε σχεδόν το σύνολο του νομού Έβρου (πληθυσμός 134.776 ανθρώπων).

Κατά τη διάρκεια της πυρκαγιάς εκκενώνονται τουλάχιστον 7 χωριά (Νύψα, Αετοχώρι, Πεύκα, Αριστίνο, Λουτρός, Αγνάντια, Δωρικό). Ήδη , με την έναρξη της πυρκαγιάς στις περιοχές  Μελία και Δαδιά, το ΓΠΝΑ αρχίζει να ετοιμάζεται για τη πιθανή μαζική υποδοχή  ασθενών και τραυματιών. Λόγω της εξέλιξης και της πορείας της φωτιάς όμως, από την επόμενη μέρα ξεκίνησε η επεξεργασία σχεδίων εκκένωσης του νοσοκομείου. Η επιδεινούμενη ατμοσφαιρική επιβάρυνση γύρω από το νοσοκομείο και  η πιθανότητα διακοπής  παροχής ηλεκτροδότησης δημιουργούσαν συνθήκες επισφαλούς λειτουργίας.

Στην όλη διαδικασία, που συνεχίστηκε και την 21^η Αυγούστου, το μεγαλύτερο πρόβλημα ήταν η μεταφορά των ασθενών. O βασικός σχεδιασμός και τα υπάρχοντα μέχρι τότε σενάρια ασκήσεων προσομοίωσης αφορούσαν την απομάκρυνση των ασθενών σε συμβάντα που εκδηλώνονται εντός του κτιρίου, οπότε και μετακινούνται στον αύλειο χώρο, ενώ τώρα η πυρκαγιά ερχόταν απ’ έξω προς το νοσοκομείο. Ενημερώνονται  τα νοσοκομεία της Θεσσαλονίκης σχετικά με την πιθανή υποδοχή ασθενών, ιδιαίτερα χειρουργικών και εγκαυματιών. Κατά τη διερεύνηση πιθανών προορισμών για τους ασθενείς, η λύση του 492 Στρατιωτικού νοσοκομείου Αλεξανδρούπολης απορρίφθηκε αμέσως καθώς το ίδιο βρισκόταν ανάμεσα στα μέτωπα της φωτιάς και το ΠΓΝΑ, οπότε θα ήταν πιθανότερο η φωτιά να φτάσει πρώτα εκεί. Επιπλέον η δυναμικότητά του σε κλίνες ήταν πολύ περιορισμένη. Παρά ταύτα, από τις 23.00, ενημερώνεται το 216 Κινητό Στρατιωτικό Νοσοκομείο Εκστρατείας (ΚΙΧΝΕ) της ΧΙΙης μηχανοκίνητης μεραρχίας πεζικού, το οποίο θέτει σε ετοιμότητα 2 αίθουσες χειρουργείου. Γίνεται συνεννόηση με τα νοσοκομεία  Ξάνθης, Καβάλας, Κομοτηνής, Διδυμοτείχου σχετικά με τον αριθμό και το είδος των περιστατικών που μπορούν να υποδεχτούν. Λόγω της εξέλιξης της πυρκαγιάς όμως και επειδή η κυκλοφορία στην Εγνατία διακόπτονται ανά περιόδους, συμπεριλαμβάνεται στο σχεδιασμό το επιβατηγό πλοίο Ε/Γ- Ο/Γ «Αδαμάντιος Κοραής» Ν.Π.11800, που έκανε το δρομολόγιο Αλεξανδρούπολη-Σαμοθράκη & Λήμνο. Το πλοίο δεσμεύεται για τους ασθενείς με προορισμό την Καβάλα.

Ο σχεδιασμός αφορούσε 225 ασθενείς, που όμως τελικά μειώθηκε στους 170, αφού τα ελαφρά περιστατικά και οι περιπατητικοί ασθενείς έλαβαν νωρίτερα εξιτήριο.

Το βράδυ (20:40) της ίδιας μέρας, τα παραρτήματα ΕΚΑΒ Κεντρικής Μακεδονίας και Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης ενημερώνονται και προετοιμάζονται για την αποστολή βοήθειας σε περίπτωση εκκένωσης.

Η απόφαση εκκένωσης λαμβάνεται τις πρωινές ώρες της 22^ας Αυγούστου,  ενώ η επιχείρηση ξεκινάει στις 01.00 και ολοκληρώνεται περίπου στις 06.00. Συνολικά στην εκκένωση συμμετείχαν 29 οχήματα και 1 μη επανδρωμένο αερόχημα (UAV) (Πίνακας 1).

Φορέας/περιοχή	Συμμετοχή
ΕΚΑΒ Αλεξανδρούπολης	9 Ασθενοφόρα, 1 ΚΙΜ , 1 όχημα ΕΤΙΚ
ΠΓΝΑ	1 Ασθενοφόρο
ΕΚΑΒ Κομοτηνής	3 Ασθενοφόρα
ΕΚΑΒ Σερρών	1 Ασθενοφόρο
ΕΚΑΒ Δράμας	1 Ασθενοφόρο
ΕΚΑΒ Ξάνθης	1 Ασθενοφόρο
ΕΚΑΒ Διδυμοτείχου	1 Ασθενοφόρο
ΕΚΑΒ Θεσσαλονίκης	3 Ασθενοφόρα, 1 ΚΙΜ, 1 όχημα ΕΤΙΚ , 1 Κινητό Συντονιστικό Κέντρο, 1 UAV
ΧΙΙ Μηχανοκίνητη Μεραρχία Πεζικού Έβρου	3 Ασθενοφόρα, 216 ΚΙΧΝΕ, 1 όχημα τύπου MS 290 GD 1 ¼
ΚΤΕΛ Έβρου	1 Λεωφορείο

ΚΙΜ: Κινητή Ιατρική Μονάδα, ΕΤΙΚ: Ειδικού τμήματος Ιατρικής Καταστροφών, UAV: μη επανδρωμένο αερόχημα, ΚΙΧΝΕ: Κινητό Χειρουργικό Νοσοκομείο Εκστρατείας.

Πίνακας 1. Οχήματα που συμμετείχαν άμεσα στην εκκένωση του ΠΓΝΑ.

Οι πρώτες διακομιδές αφορούσαν 12 νεογνά τα οποία μεταφέρθηκαν με 4 ασθενοφόρα: 11 διακομίστηκαν στο Γ.Ν Καβάλας και ένα μεταφέρθηκε στη Μονάδα Εντατικής Νεογνών (ΜΕΝ) του Π.Γ.Ν «Γ. Παπαγεωργίου» Θεσσαλονίκης. Οκτώ (8) ασθενείς ΜΕΘ διακομίστηκαν προς τα Γ.Ν Καβάλας και Γ.Ν Κομοτηνής. Εξήντα εννέα (69) ασθενείς διακομίστηκαν αρχικά στο πλοίο «Αδαμάντιος Κοραής», ενώ οι υπόλοιποι διακομίστηκαν στα νοσοκομεία Καβάλας, Ξάνθης και Κομοτηνής. Στα τελευταία διακομίστηκαν και 40 ασθενείς από τους 69 ασθενείς στο «Αδαμάντιος Κοραής». Οι υπόλοιποι 29 , μαζί με 21 ιατρούς, 17 νοσηλευτές, 10 συνοδούς, 5 καθαρίστριες και τον υφυπουργό υγείας, τον πρόεδρο και το διευθυντή ιατρικών υπηρεσιών του ΕΚΑΒ (συνολικά 85 άτομα), απέπλευσαν με το πλοίο προς το Λιμάνι της Καβάλας στις 11.00 της 22ας Αυγούστου. Αφίχθησαν στις 17.00 και από εκεί παρελήφθησαν από ασθενοφόρα του ΕΚΑΒ.

Κατά τη διάρκεια της επιχείρησης δεν υπήρξε καμία απώλεια. Αντιθέτως, υπήρξε ένας τοκετός χωρίς επιπλοκές κατά της διακομιδή μίας εγκύου.

ΣΥΝΔΡΟΜΗ ΕΚΑΒ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Παρόλο που στον αρχικό σχεδιασμό προβλέφθηκε η αποστολή μόνο 3 ασθενοφόρων και 1 ΚΙΜ, μετά από πρόταση της Διεύθυνσης του ΕΚΑΒ Θεσσαλονίκης, η τελική αποστολή συμπεριέλαβε επιπλέον το Κινητό Συντονιστικό Κέντρο «Ερμής» με δυο Ασυρματιστές-Διαβιβαστές και έναν διασώστη -μέλη του ΕΤΙΚ, ένα UAV και ένα όχημα ειδικού τύπου του ΕΚΑΒ-ΕΤΙΚ με τεχνικό εξοπλισμό του Σταθμού Αντιμετώπισης Μαζικών Απωλειών Υγείας (ΣΑΜΑΥ) με μια ιατρό και δύο διασώστες.

Κατά την άφιξη στο λιμάνι της Αλεξανδρούπολης, υπήρχαν ήδη 15 ασθενοφόρα που ανέμεναν να παραδώσουν ασθενείς. Λόγω όμως μη επαρκούς συντονισμού και προετοιμασίας αυτό δεν είχε καταστεί δυνατό μέχρι την άφιξη της αποστολής.

Άμεσα, εγκαθιδρύθηκε στοιχείο διοίκησης και συντονίστηκαν οι επόμενες ενέργειες με επιπλέον αιτήματα προς: 1) την Περιφέρεια για αποστολή εθελοντών στο σημείο, 2) τον Ελληνικό Στρατό για διάθεση ανθρώπινων και υλικών πόρων, 3) τη διοίκηση του Νοσοκομείου για υγειονομικό υλικό, ιατρικά αέρια (οξυγόνο) καθώς και διάθεση ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού, 4) το Λιμενικό Σώμα για διάθεση ανθρώπινου δυναμικού και  5) τη διοίκηση του πλοίου για τεχνική υποστήριξη, μια που ο αρχικός σχεδιασμός προέβλεπε μεταφορά των ασθενών στο 2^ο όροφο (“Deck 2”) – κάτι το οποίο ήταν πολύ δύσκολο λόγω της χωροταξίας του πλοίου.

Παράλληλα, διενεργήθηκε ταχύρρυθμη εκπαίδευση στο πεδίο σε εθελοντές της πολιτικής προστασίας, ναυαγοσώστες και  στρατιώτες  σχετικά με τις ασφαλείς τεχνικές μετακίνησης ασθενών από τα ασθενοφόρα προς το πλοίο , με ταυτόχρονη  καθοδήγηση.  Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση του χρόνου απελευθέρωσης των ασθενοφόρων από το λιμάνι.

Μαζί με το προσωπικό του ΕΚΑΒ – ΕΤΙΚ Αλεξανδρούπολης και τους εθελοντές αναπτύχθηκαν πλήρως 2 σταθμοί ΣΑΜΑΥ (κλίνες, φωτισμός, ρευματοδότηση, αναπνευστήρες, μόνιτορ, οξυγόνα, σήμανση περιμέτρου, εντομοαπωθητικά και λοιπό υγειονομικό υλικό), ενώ ορίστηκε και υπεύθυνος ιατρός των 2 σταθμών. Στους ΣΑΜΑΥ δημιουργήθηκε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ) , διενεργήθηκε η διαλογή των ασθενών σχετικά με το ποιος μπορεί να διακομιστεί άμεσα στο πλοίο ενώ από εκεί-μετά την εκκένωση του νοσοκομείου- έγινε ο συντονισμός των διαδικασιών για τη μεταφορά των ασθενών από τους ΣΑΜΑΥ και το πλοίο σε υγειονομικούς σχηματισμούς σε άλλους νομούς. Καθ’όλη τη διάρκεια της επιχείρησης υπήρχε συνεχή επικοινωνία για την προμήθεια επιπλέον πόρων, όπου αυτοί ήταν αναγκαίοι.

Από τις πρώτες ώρες της επιχείρησης προέκυψε ένα σημαντικό πρόβλημα (που δεν είχε προβλεφθεί στον αρχικό σχεδιασμό) σχετικά με τη λειτουργία του Επιχειρησιακού Κέντρου του ΕΚΑΒ Αλεξανδρούπολης. Λόγω της εξέλιξης της πυρκαγιάς , έπρεπε να εκκενωθεί με άμεσο κίνδυνο την κατάρρευση του επιχειρησιακού ελέγχου των ασθενοφόρων του ΕΚΑΒ.  Η λύση δόθηκε από το κινητό συντονιστικό κέντρο «Ερμής». Το τελευταίο εγκαταστάθηκε σε ασφαλή χώρο στο λιμάνι της Αλεξανδρούπολής, έγιναν οι διαδικασίες για παροχή ενέργειας αρχικά από το όχημα και στη συνέχεια από εξωτερική πηγή και συντονίστηκε ο εξοπλισμός και έγινε συγχρονισμός των συχνοτήτων επικοινωνίας σύμφωνα με τα δεδομένα του σταθερού επιχειρησιακού κέντρου της Αλεξανδρούπολης. Διενεργήθηκε ταχύρρυθμη εκπαίδευση στους συναδέλφους της Αλεξανδρούπολης στην διαχείριση περιστατικών από το κινητό συντονιστικό κέντρο καθώς και στην χρήση του διαθέσιμου εξοπλισμού  και  καθοδήγησή στα αρχικά περιστατικά έως να αναλάβουν πλήρως τη λειτουργία του τομέα. Να σημειωθεί ότι λόγω της πυρκαγιάς είχε καταρρεύσει η επικοινωνία μέσω των διαθέσιμων υπηρεσιακών αναμεταδοτών VHF. Σχετικά δε με τη λειτουργία  του συστήματος επικοινωνίας Zello, έγινε η διαδικασία για την χρήση και συντονισμό με πρωτοεμφανιζόμενα προβλήματα για τα οποία έγινε προσπάθεια για την επίλυσή τους.

Κατά προσυμφωνημένα χρονικά διαστήματα γινόταν πτήση του UAV επάνω από τον λιμένα και από τον περιβάλλοντα χώρο έτσι ώστε να υπάρχει μια όσο το δυνατόν καλύτερη άποψη του πεδίου όπου επιχειρούσαμε αλλά και να παρέχονται πληροφορίες στη Λιμενική Αρχή για την διευκόλυνση της  απρόσκοπτης εισόδου και εξόδου των ασθενοφόρω -λόγω προσέλευσης μεγάλου αριθμού αυτοκίνητων (στρατιωτικά οχήματα, συγγενείς ασθενών αλλά και πολίτες που ήθελαν να προφυλαχτούν από την πυρκαγιά).

ΣΥΖΗΤΗΣΗ

Η εκκένωση ορίζεται από τα Ηνωμένα Έθνη (United Nations Office for Disaster Risk Reduction, UNISDR) ως «η μετακίνηση ανθρώπων και αγαθών προσωρινά σε ασφαλέστερα μέρη πριν, κατά τη διάρκεια και μετά ένα επικίνδυνο συμβάν, με σκοπό την προστασία τους»². Γενικά, διακρίνονται σε εκκενώσεις από κτήρια και εκκενώσεις από περιοχές. Η σχετική με τις εκκενώσεις νοσοκομείων βιβλιογραφία είναι αρκετά πλούσια και η μεγάλη πλειοψηφία αφορούν εκκενώσεις ενός νοσοκομείου. Σπανιότερες είναι οι μαζικές εκκενώσεις, όπως για παράδειγμα η περίπτωση του τυφώνα Κατρίνα (ΗΠΑ, Δεκέμβριος 2005, 58 νοσοκομεία)³. Σε αναδρομικές μελέτες στις ΗΠΑ για τα έτη 1971-199 αναφέρονται 275 εκκενώσεις νοσοκομείων, με τη πλειοψηφία αυτών (23%) να οφείλεται σε πυρκαγιά εντός του κτηρίου και μόνο το 6% σε εξωτερική πυρκαγιά⁴, ενώ για τα έτη 2000-2017 αναφέρονται 158 περιπτώσεις με το 72,2% να οφείλεται σε φυσικές καταστροφές  (13,3% πυρκαγια)⁵. Αντίθετα, για τα έτη 2000-2020 στην Ολλανδία, αναφέρονται 67 εκκενώσεις νοσοκομείων με την πλειοψηφία αυτών να οφείλεται σε εσωτερική πυρκαγιά⁶. Στην Ελλάδα, η περίπτωση του ΠΓΝΑ είναι η πρώτη επιχείρηση τέτοιου μεγέθους, ενώ πρόσφατα  (2024) ακολούθησαν άλλες 4 μικρότερων νοσοκομείων (Νοσοκομείο Παίδων Πεντέλης, 414 Στρατιωτικό Νοσοκομείο Ειδικών Νοσημάτων, Νοσοκομείο «Αμαλία Φλέμινγκ» και Νοσοκομείο ΚΑΤ)⁷.

Να αναφερθεί ότι κάθε περίπτωση είναι μοναδική. Το τελευταίο οφείλεται στη ιδιαίτερη δυναμική της καταστροφής, στο δεδομένο χρόνο και χώρο, αλλά και στις επιμέρους διαφορές του κάθε υγειονομικού συστήματος. Γι’αυτό και παρόλο που όλοι οι διεθνείς οργανισμοί, όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και τα Ηνωμένα Έθνη, υπογραμμίζουν τη σημασία του εκ προτέρου σχεδιασμού, επαφίεται τελικά στις επιμέρους τοπικές και εθνικές υπηρεσίες να καταστρώσουν ένα πλήρες επιχειρησιακό σχέδιο⁸. Το τελευταίο όμως πρέπει να είναι επικαιροποιημένο και να δοκιμάζεται συχνά σε συνθήκες προσομοίωσης (ασκήσεις) μια καταστροφής. Ακόμη και έτσι όμως, η αναδρομική αξιολόγηση ενός πραγματικού συμβάντος αποτελεί κλειδί για την καλύτερη μελλοντική προετοιμασία και ανταπόκριση του συστήματος⁹. Στην Ελλάδα ,το Εθνικό Κέντρο Επιχειρήσεων Υγείας (ΕΚΕΠΥ) καταρτίζει επιχειρησιακά σχέδια δράσης που στοχεύουν στην υγειονομική ετοιμότητα του Εθνικού Συστήματος Υγείας. Κάποια από τα πιο σημαντικά επιχειρησιακά σχέδια δράσης είναι τα 1)«ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ»: Επιχειρησιακό Σχέδιο αντιμετώπισης χημικών, βιολογικών, ραδιολογικών και πυρηνικών απειλών, 2)«ΠΕΡΣΕΑΣ»: Επιχειρησιακό Σχέδιο αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών στα νοσοκομεία του Εθνικού Συστήματος Υγείας 3)«ΣΩΣΤΡΑΤΟΣ»: Επιχειρησιακό Σχέδιο αντιμετώπισης Σεισμών, 4)«ΑΡΤΕΜΙΣ»: Εθνικό Επιχειρησιακό Σχέδιο αντιμετώπισης Πανδημίας γρίπης και 5)«ΑΘΗΝΑ»: Σχέδιο Δράσης αντιμετώπισης του αιμορραγικού πυρετού Έμπολα, κ.α¹⁰. Η απουσία ή η μη εφαρμογή τέτοιων σχεδίων έχει καταστροφικές συνέπειες: στην περίπτωση της καταστροφής από το τσουνάμι στον Ινδικό Ωκεανό, μόνο στην Ινδονησία καταστράφηκαν 30 από τα 240 νοσοκομεία/κλινικές, 77 είχαν σοβαρές ζημιές και 40 πιο ήπιες, και το 30% του υγειονομικού προσωπικού της περιοχής σκοτώθηκε (σύνολο 228.000 θύματα)¹¹, ενώ στη περίπτωση της Φουκοσίμα το 2011, παρατηρήθηκε έλλειψη ως 48% σε νοσηλευτικό προσωπικό τους επόμενους 12-18 μήνες στα  7 νοσοκομεία της περιοχής¹².

Οι διαθέσιμες συστηματικές βιβλιογραφικές ανασκοπήσεις καταστροφών εντοπίζουν κάποια κοινά σημεία συνεχής βελτίωσης¹³ (Πίνακας 2).

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ

Απώλεια παροχής ενέργειας

Απώλεια παροχής νερού

Απώλεια επικοινωνιών

Απώλεια υγειονομικού προσωπικού

Απώλεια αλυσίδας υποστήριξης υγειονομικού υλικού

Απώλεια τεχνολογία πληροφοριών υγειονομικής περίθαλψης

Απώλεια θέρμανσης και ικανότητας διατήρησης καλού αερισμού (ποιότητα αέρα)

Απώλεια νοσοκομειακών υποδομών

Απώλεια ασφάλειας

Πίνακας 2. Κοινά προβλήματα σε περιπτώσεις καταστροφών.

Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους όμως διαφέρουν σε κάθε περίπτωση. Εργαλεία όπως η αντίστροφη διαλογή των ασθενών πρέπει να είναι γνωστά στο ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό του νοσοκομείο, μια που βοηθάν στη γρηγορότερη και αποτελεσματικότερη  προετοιμασία του νοσοκοκομείου^14-15. Το εκάστοτε σύστημα επείγουσας προνοσοκομειακής ιατρικής συμπληρώνει με τη δική του εμπειρία και τεχνογνωσία, το δίκτυο προετοιμασίας και πραγματοποίησης της εκκένωσης. Η πληθώρα ύπαρξης πρωτοκόλλων και σχεδίων βοηθά^16-17, όμως ακόμη και σε προηγμένες χώρες διαπιστώνονται ελλείψεις στην προετοιμασία¹⁸.

Παρ’όλη την επιτυχία της επιχείρησης εκκένωσης, η περίπτωση του ΠΓΝΑ ανέδειξε αρκετούς τομείς που έχουν δυνατότητα βελτίωσης. Η εκπαίδευση του προσωπικού, θεωρητική και πρακτική, πρέπει να συνεχής ώστε να είναι αποτελεσματική. Το ίδιο βέβαια ισχύει και για την ενίσχυση της συνεργασία μεταξύ των διαφορετικών φορέων. Στην περίπτωση του ΠΓΝΑ, βοήθησε για παράδειγμα να εξασφαλιστεί η απρόσκοπτη κυκλοφορία των ασθενοφόρων μεταξύ του νοσοκομείου και του λιμανιού από την αστυνομία. Το τελευταίο μέτρο είχε εφαρμοστεί με απόλυτη επιτυχία στην περίπτωση του εκτροχιασμού της αμαξοστοιχίας του ΟΣΕ στο Άδενδρο, όπου η διαδρομή Άδενδρο- Θεσσαλονίκη είχε εξασφαλιστεί από την αστυνομία¹⁹. Η επιτόπια αξιολόγηση μπορεί επίσης να βελτιώσει τη συνέχιση μιας επιχείρησης: είναι χαρακτηριστικό ότι η εμπειρία από τα προβλήματα που αντιμετωπίστηκαν στο λιμένα της Αλεξανδρούπολής αξιοποιήθηκαν επιτυχώς για την υποδοχή του «Αδαμάντιος Κοραής» στο λιμάνι της Καβάλας. Ο τομέας της υποστήριξης και των υποδομών πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη στο σχεδιασμό και την εφαρμογή παρόμοιων επιχειρίσεων^20-21. Στην περίπτωση του  ΠΓΝΑ ο προηγούμενος έλεγχος του πλοίου που δεσμεύτηκε ως κατάλληλο για την εκκένωση των ασθενών δεν απέτρεψε προβλήματα υλικών και πρόσβασης (2^ο κατάστρωμα) που χρειάστηκε να αντιμετωπιστούν μετά την έναρξη της επιχείρησης. Τέλος, η συνεχόμενη ετοιμότητα του συστήματος προνοσοκομειακής ιατρικής για παρεχόμενη εκπαίδευση του εμπλεκομένων (συμπεριλαμβανομένων και ομάδων εθελοντών) παραμένει ζητούμενο για τέτοιου είδους επιχειρήσεις^22-23. Σε κάθε περίπτωση ,τα σχέδια οφείλουν να αναφέρουν τις λεπτομέρειες σε κάθε βήμα των διαδικασιών εκκένωσης και όχι γενικά.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Οι εκκενώσεις νοσοκομείων λόγω φυσικών ή ανθρωπογενών καταστροφών αποδεικνύεται από τη βιβλιογραφία ότι δεν είναι τόσο σπάνιο φαινόμενο όσο εξ’αρχής θεωρείται. Η  δυναμική δε των γεγονότων, όταν αυτά συμβαίνουν, και οι τοπικές και οργανωτικές ιδιαιτερότητες της κάθε περίπτωσης επιβάλουν συνεχή εκπαίδευση, προετοιμασία, και επαγρύπνηση όλων των εμπλεκομένων, με παράλληλη αναθεώρηση κάθε προηγούμενης εμπειρίας. Μόνο έτσι ,θα μπορέσουν να μεγιστοποιηθούν οι  δυνατότητες ενός συστήματος υγείας (και του συνεπικουρούμενου δικτύου υποστήριξης) να ανταπεξέλθουν σε πραγματικές συνθήκες.

---

Additional materials: None

---

Acknowledgements: Not applicable

Authors’ contributions: TA: conceptualisation, literature review, manuscript preparation and final draft. All authors read and approved the final manuscript.

Funding: Not applicable

Availability of supporting data: Not applicable

Ethical approval and consent to participate: No IRB approval required.

Competing interests: The authors declare have no competing interests.

Corresponding Author: Aslanidis Th, Doridos str 4, PC 54633, Thessaloniki, Greece.

Tel.: +306972477166, e-mail:

---

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Συνέντευξη Διοικητού Γενικού Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Αλεξανδρούπολης, Βαγγέλη Ρούφου, (ΑΠΕ-ΜΠΕ), αναδημοσίευση iefimerida 22/08/2024.
2. Definition: evacuation. United Nation Office for Disaster Risk Reduction (UNDRR). Διαθέσιμο από https://www.undrr.org/terminology/evacuation (πρόσβαση 01/10/2024).
3. Institute of Medicine (US) Roundtable on Environmental Health Sciences, Research, and Medicine. Environmental Public Health Impacts of Disasters: Hurricane Katrina, Washington (DC): National Academies Press (US); 2007.
4. Sternberg E, Lee GC, Huard D. Counting crises: US hospital evacuations, 1971-1999. Prehosp Disaster Med. 2004 Apr-Jun;19(2):150-7. doi: 10.1017/s1049023x00001667.
5. Mace SE, Sharma A. Hospital evacuations due to disasters in the United States in the twenty-first century. Am J Disaster Med. 2020 Winter; 15(1):7-22. doi: 10.5055/ajdm.2020.0351.
6. Klokman VW, Barten DG, Peters NALR, et al. A scoping review of internal hospital crises and disasters in the Netherlands, 2000-2020. PLoS One. 2021;16(4):e0250551. doi: 10.1371/journal.pone.0250551
7. Πρωτο Θέμα. Φωτιά στη βορειοανατολική Αττική: Εκκενώθηκαν Παίδων Πεντέλης και 414 Στρατιωτικό νοσοκομείο. Αυγ 12 ; 2024 .Διαθέσιμο από – https://www.protothema.gr/greece/article/1529246/fotia-sti-voreioanatoliki-attiki-ekkenonodai-paidon-pedelis-kai-414-stratiotiko-nosokomeio/
8. Orr G. How to Evacuate When Disaster Strikes: A Literature Review of Hospital Evacuations. Capstone Experience. 2024;316. (Διαθέσιμο από https://digitalcommons.unmc.edu/coph_slce/316 πρόσβαση 01/10/2024)
9. Khorram-Manesh A, Phattharapornjaroen P, Mortelmans LJ, et al. Current perspectives and concerns facing hospital evacuation: The results of a pilot study and literature review. Disaster Medicine and Public Health Preparedness. 2022;16(2):650-8.
10. Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας, Σχέδια. Διαθέσιμο από https://civilprotection.gov.gr/sxedia-politikis-prostasias (πρόσβαση 10/10/2024)
11. Doocy S, Daniels A, Dick A, et al. The human impact of tsunamis: a historical review of events 1900-2009 and systematic literature review. PLoS Curr.2013;5:ecurrents.dis.40f3c5cf61110a0fef2f9a25908cd795. doi: 10.1371/ dis.40f3c5cf61110a0fef2f9a25908cd795
12. Ochi S, Tsubokura M, Kato S, et al. Hospital Staff Shortage after the 2011 Triple Disaster in Fukushima, Japan-An Earthquake, Tsunamis, and Nuclear Power Plant Accident: A Case of the Soso District. PLoS One. 2016;11(10):e0164952. doi: 10.1371/journal.pone.0164952.
13. Melnychuk E, Sallade TD, Kraus CK. Hospitals as disaster victims: Lessons not learned? J Am Coll Emerg Physicians Open. 2022;3(1):e12632. doi: 10.1002/emp2.12632.
14. Justice J, Walker, III JR. EMS Reverse Triage. [Updated 2023 Aug 8]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2024 Jan. Διαθέσιμο από: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK482234
15. Sandra K, Meital N, Ofer M, et al. Facilitating emergency hospital evacuation through uniform discharge criteria. Am J Emerg Med. 2017;35(5):681-684. doi: 10.1016/j.ajem.2016.12.071.
16. Hospital Evacuation Toolkit. Department of Public Health. Mass gov[internet]. Διαθέσιμο από: https://www.mass.gov/lists/hospital-evacuation-toolkit (πρόσβαση 25/10/2024)
17. Rådestad M, Holmgren C, Blidegård EL, et al. Use of simulation models when developing and testing hospital evacuation plans: a tool for improving emergency preparedness. Scand J Trauma Resusc Emerg Med. 2023;31(1):43. doi: 10.1186/s13049-023-01105-w
18. Söderin L, Agri J, Hammarberg E, et al. Hospital preparedness for major incidents in Sweden: a national survey with focus on mass casualty incidents. Eur J Trauma Emerg Surg. 2023;49(2):635-651. doi: 10.1007/s00068-022-02170-z.
19. Ασλανίδης Θ, Χαριτίδου Σ, Ατύχημα στο Άδενδρο, προσωπική επικοινωνία, Οκτ 2024.
20. Sahebi A, Jahangiri K, Alibabaei A, et al. Factors Influencing Hospital Emergency Evacuation during Fire: A Systematic Literature Review. Int J Prev Med. 2021;12:147. doi: 10.4103/ijpvm.IJPVM_653_20
21. Yazdani M, Haghani M. Logistics of patient evacuation in response to disease Outbreaks: Critical considerations for transportation planning. Transportation Research Interdisciplinary Perspective 2023;22: Doi: 10.1016/j.trip.2023.100975
22. Liu JM, Catlett C, Jenkins JL, et al. Role of Emergency Medical Services in Disaster Response – National Association of EMS Physicians Position Statement. Prehosp Emerg Care. 2021;25(4):596. doi: 10.1080/10903127.2021.1921085
23. Moslehi S, Masbi M, Noori N, et al. Components of hospital personnel preparedness to evacuate patients in disasters: a systematic review. BMC Emerg Med. 2024;24(1):21. doi: 10.1186/s12873-024-00942-x.

 

Publisher’s Note

The publisher remains neutral with regard to jurisdictional claims in published maps and institutional affiliations.

Citation: Nikolaidou O. Vaggos G, Perdikopoulos I. Aslanidis T. Contribution Emergency Medical Service Department of Thessaloniki in emergency tertiary hospital evacuation: A Case Study. Greek e j Perioper Med. 2025;24(a):29-40..

 

This article is an open access article distributed under the terms and conditions of the Creative Commons Attribution – ShareAlike 4.0 International license (CC BY-SA 4.0) (https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/)